Region nazywany dzisiaj Zagłębiem Dąbrowskim od najdawniejszych czasów wchodził w skład Ziemi Krakowskiej. Było tak od zarania państwowości polskiej, a nawet wcześniej, kiedy tereny te należały do obszarów plemiennych Wiślan, czego dowodem materialnym jest Grodzisko na górze Zamkowej w Będzinie.
Związki tych ziem z Małopolską były bardzo trwałe i tylko pewien ich fragment na okres przejściowy znalazł się we władaniu książąt śląskich, wracając jednak po pewnym czasie pod wpływy krakowskie w postaci częściowo niezależnego księstwa siewierskiego, będącego swoistym prekursorem późniejszego regionu nazwanego w drugiej połowie XIX wieku Zagłębiem Dąbrowskim.
Istniejąca na rzekach Brynicy i Przemszy granica przez wieki była najbardziej stabilną granicą w historii państwa polskiego. Funkcjonowała do końca I Rzeczypospolitej i szybko została przywrócona w czasach napoleońskich jako granica Księstwa Warszawskiego. Po klęsce Napoleona została także utrzymana i potwierdzona na Kongresie Wiedeńskim.
Będąc przez wieki granicą państwową stanowiła jednocześnie historyczną granicę pomiędzy Małopolską a Śląskiem, zmieniającym w tym czasie swoją przynależność państwową i tworzącym swoją własną, odrębną kulturę. Dzisiaj również rzeki te stanowią granicę kulturową i etnograficzną pomiędzy dużymi regionami Polski, Śląskiem i Małopolską, której zachodnią częścią jest Zagłębie Dąbrowskie.
Elementem łączącym poszczególne regiony i kraje były od zarania dziejów szlaki handlowe, wykorzystywane także bardzo często jako drogi pątnicze. Jednym z najważniejszych i najstarszych była VIA REGIA, zwana także Drogą Królewską, która łączyła wschód z zachodem Europy, Małopolskę ze Śląskiem, Kraków z Wrocławiem. Przy tym trakcie powstawały i rozwijały się najstarsze miasta naszego regionu: Olkusz, Sławków, Będzin i Czeladź, oraz wiele innych mniejszych osad.
Śladem tego historycznego traktu, podobnie jak to miało przed wiekami przebiega dzisiaj jeden z odcinków europejskiego szlaku pątniczego Droga św. Jakuba, który prowadzi do hiszpańskiego sanktuarium w Santiago de Compostela. Prowadzący przez Zagłębie Dąbrowskie odcinek tego szlaku ma jednocześnie pełnić funkcję lokalnej trasy turystycznej i kulturowej prezentującej i promującej zabytki i historię tego regionu.
Zagłębiowski odcinek VIA REGIA został opracowany i wytyczony przez stowarzyszenie regionalne Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego, a prace nad tym projektem trwały ok. 2 lat. Poczynając od kwerendy po źródłach historycznych, poprzez badania terenowe, a kończąc na uzyskaniu wszelkich pozwoleń na znakowanie i innych dokumentów. Patronaty honorowe nad tym projektem przyjęli marszałkowie województwa małopolskiego i śląskiego, oraz biskup diecezji sosnowieckiej. Do wykonania pozostał ostatni etap, czyli znakowanie trasy. Ten etap realizacji projektu dzięki wsparciu finansowemu Starostwa Będzińskiego już się rozpoczął. Składamy serdeczne podziękowanie za tą pomoc, oraz za bardzo życzliwe podejście do tego projektu który ma promować nie tylko Powiat Będziński ale całe Zagłębie. Mamy wielką nadzieję że do realizacji tego projektu włączą się aktywnie także gospodarze wszystkich gmin leżących wzdłuż tego szlaku. To także duża szansa dla tych gmin aby zaistnieć i odpowiednio się zaprezentować w tym międzynarodowym projekcie.
Warto wspomnieć, że zagłębiowskim odcinkiem Drogi św. Jakuba już teraz wędrują i pątnicy i turyści zarówno z Polski jak i z zagranicy którzy od FdZD otrzymują dokładne mapy z zaznaczoną przyszłą trasą. Wszystkich zainteresowanych zapraszamy na stronę internetową: www.viaregia.zaglebiedabrowskie.org która będzie sukcesywnie rozbudowywana tak aby służyć pomocą przyszłym wędrowcom ale także i promocji Zagłębia Dąbrowskiego.
Dobrej Drogi ! Buen Camino !
Opracował: Dariusz Jurek
www.zaglebiedabrowskie.org
